Anticonceptie
Het vertrouwde recept, of tijd voor wat nieuws?...
Vlak na de bevalling is een volgende zwangerschap niet het eerste dat je bezighoudt. Zie jij eerst de balans tussen jezelf en het moederschap maar eens te vinden. En als het dan zover is, krijg je vanzelf weer zin in een vrijpartij! Het is wel zinvol alvast over anticonceptie na te denken.
Het aantal anticonceptiemethoden is sinds 1960 drastisch toegenomen. Zoveel mensen, zoveel wensen dachten de fabrikanten. En zij hebben gelijk: je hoeft nu niet meer alleen te kiezen voor 'de pil'. Er zit zeker een methode tussen die bij jou past, maar overleg voor gebruik met je arts.
Zekerheid en gemak
Zekerheid is het belangrijkst, hoewel geen anticonceptiemethode 100% zekerheid geeft. Het enige dat zekerheid geeft, is niet vrijen. Toch weegt het gebruiksgemak en je gezondheid ook zwaar in de keuze van anticonceptie. We zetten de methodes voor jou op een rijtje, van vrij betrouwbaar tot minst betrouwbaar en daarnaast het gemak en de inbreuk op je gezondheid.
Vrij betrouwbare methodes
Sterilisatie
Sterilisatie is de meest betrouwbare methode om bevruchting te voorkomen, wanneer er geen kinderwens meer bestaat. Sterilisatie bij de man is een kleinere ingreep dan sterilisatie bij de vrouw.
Sterilisatie man
Sterilisatie van de man wordt ook wel 'vasectomie' genoemd. De zaadleiders worden afgebonden, zodat de zaadcellen niet meer naar buiten kunnen. Alles bij elkaar duurt de ingreep ongeveer een half uur.
Voordeel: Een man kan nog wel gewoon een 'zaadlozing' krijgen, maar er zitten in het spermavocht geen zaadcellen meer. De verdoving bij de operatie is plaatselijk en de ingreep is voorbij voor je het weet.
Nadeel: De verdovende prik hoog in de linker- en rechterkant van de balzak geeft een naar gevoel. Je moet nog enkele nabehandelingen ondergaan. Na een week moet de huisarts de hechtingen weghalen en na 3 maanden moet je microscopisch laten onderzoeken of er geen levende zaadcellen meer in je sperma zitten.
Sterilisatie vrouw
Sterilisatie met een clip of ring: Bij de vrouw worden de eileiders afgesloten. De zaadcellen kunnen de eicel niet meer bereiken.
Voordeel: Het is een eenvoudige ingreep die via een dagbehandeling in het ziekenhuis kan plaatsvinden.
Nadeel: Het afsluiten gebeurt onder algehele of plaatselijke verdoving. Er is 80% mogelijkheid op herstel van vruchtbaarheid.
Sterilisatie via de Ovabloc® Methode: Er wordt een hysteroscoop via de schede in de baarmoederholte gebracht. Via de openingen van de eileiders wordt een siliconenvloeistof in de eileiders gespoten, die vervolgens stolt.
Voordeel: Er is geen narcose nodig.
Nadeel: Er is 65% mogelijkheid op herstel van de vruchtbaarheid. Na drie maanden moet er een röntgenfoto gemaakt worden om vast te kunnen stellen of de eileiders inderdaad afgesloten zijn.
Sterilisatie via de Essure© Methode: via een hysteroscoop wordt een veertje van nitinol (een legering van nikkel en titanium) in de eileider geplaatst. Door de daarop zittende minuscule vezeltjes van polyester groeien de eileiders in drie maanden dicht.
Voordeel: Het kan poliklinisch, narcose is niet nodig.
Nadeel: Herstel van vruchtbaarheid is niet meer mogelijk. Het is pas betrouwbaar als na drie maanden de eileiders dicht zitten.
Spijt
Van de gesteriliseerde vrouwen krijgt 1 tot 5% op een gegeven moment spijt van de sterilisatie en wil het ongedaan maken. Het blijkt dat vrouwen die zich tijdens een keizersnede of kort na de bevalling laten steriliseren, vaker spijt hebben dan vrouwen die zich laten steriliseren nadat hun kind één jaar of ouder is. Na een aantal jaar kan je kinderwens toch groter zijn dan de nadelen van een zwangerschap. Denk er goed over na, al zijn het zijn kleine ingrepen.
Het spiraaltje
Het hormoonspiraaltje
Een iets minder drastische methode biedt het hormoonspiraaltje, een klein t-vormig stukje plastic van 3x3 centimeter. Het wordt in de baarmoeder geplaatst en geeft vijf jaar hormonen af. Het hormoon zorgt dat het baarmoederslijmvlies ongeschikt wordt voor innesteling. Het maakt het slijm taaier en dikker, zodat zaadcellen er niet door kunnen. Het onderdrukt ook de eisprong.
Voordeel: Eenmaal geplaatst, hoef je vijf jaar niet over anticonceptie na te denken. Pijnlijke menstruatie en extreem bloedverlies worden afgezwakt. Het bevat bijna 100 keer minder hormonen dan de normale pil.
Nadeel: Het is niet geschikt voor nog niet volgroeide volwassen meisjes. Het inbrengen kan pijnlijk zijn.
Het koperspiraaltje
Dan is er ook het koperspiraaltje, zonder hormonen. De gynaecoloog onderzoekt of dit een geschikte anticoncepie voor jou is. Hij brengt het zeven dagen na de menstruatie en acht weken na de bevalling in. Het koper verandert de zaadcel zo, dat deze niet meer in staat is een rijpe eicel te bevruchten.
Voordeel: Eenmaal geplaatst, hoef je vijf jaar niet over anticonceptie na te denken.
Nadeel: Na zes weken moet je terug voor controle. Het beschermt niet direct tegen zwangerschap. De hoeveelheid bloedverlies bij de menstruatie neemt toe.
Hormoonstaafje
Het hormoonstaafje is een vier centimeter lang en 2 mm dik staafje dat door de arts met kleine verdoving onder de huid van de bovenarm wordt geplaatst. Het verhindert de eisprong en verandert slijm in de baarmoederhals zodat zaadcellen niet in de baarmoeder kunnen komen en de eicel niet kan innestelen.
Voordeel: Het bevat een lage hoeveelheid hormonen. De vruchtbaarheid kan na het verwijderen van het staafje onmiddellijk hersteld worden.
Nadeel: Je menstruatiepatroon kan onregelmatig worden en het is niet geschikt voor vrouwen met acute trombose, embolieën en ernstige leverziekten.
Borstvoeding methode
Geef je borstvoeding tussen de 0-4 maanden, dan wordt door het zuigreflex het hormoon GnRH (Gonadotrofine Releasing Hormoon) niet aangemaakt en vindt er geen eisprong plaats. Deze methode is het meest betrouwbaar voor vrouwen die tot maximaal vier maanden geleden bevallen zijn en als je 56 dagen na de bevalling nog geen menstruatie hebt gehad.
Voordeel: Wanneer je niet tegen hormonale anticonceptie kunt, is dit een alternatief. Je maakt er geen kosten aan.
Nadeel: Het vergt discipline en geduld: het werkt alleen bij 'borstvoeding op verzoek', je kunt je kind dus geen fruithapjes of tussendoortjes geven. Er mag ook niet meer dan zes uur tussen de borstvoeding inzitten. Als je afkolft is de methode niet betrouwbaar.
De combinatiepil
De combinatiepil bevat oestrogeen en progesteron. Je slikt deze pil -afhankelijk van het merk - tussen de 21 en 26 dagen. Dan is de 'stopweek' en slik je de pil een aantal dagen niet. Je wordt dan ongesteld.
Deze combinatiepil is er in verschillende soorten:
De éénfasepil: het oestrogeen- en progestageengehalte is in alle pillen van een strip gelijk. De betrouwbaarheid is goed.
De tweefasenpil: er zitten twee soorten pillen in de strip. De zogenaamde set-up pil bevat de eerste elf pillen iets minder progestageen dan de rest van de strip. De sequentiepil bevat de eerste zeven pillen alleen oestrogeen, en bevat daarna vijftien pillen evenveel oestrogeen en progestageen.
De driefasenpil: elke fase wordt in een andere kleur aangegeven. De progestageen neemt stapsgewijs toe. De betrouwbaarheid is minder goed als in de éénfasepillen.
Voordeel: de pil is een betrouwbaar voorbehoedsmiddel als je er zorgvuldig mee omgaat. Ook kan het de menstruatiepijn verminderen of die verdwijnt helemaal.
Nadeel: Als je ziek bent of bij gebruik van bepaalde medicijnen, is de pil niet meer betrouwbaar. Ook moet je consequent de pil innemen, als je hem vergeet ben je niet beschermd.
Double Dutch
Hierbij maak je gebruik van de pil en een condoom. De pil voorkomt zwangerschap en een condoom voorkomt eventuele geslachtsziekten.
Voordeel: Mocht je de pil vergeten, wordt de sperma toch opgevangen met het condoom. Gaat het condoom tijdens het vrijen stuk, dan wordt een zwangerschap voorkomen door de pil.
Nadeel: Je moet er goed om denken de pil te nemen en het condoom moet heel blijven. Het gebruik van condoom kan als 'lastig' worden ervaren.
Hormoonpleister
De pleister plak je ergens op je lichaam. Hij geeft dan een week hormonen af. Het is een dunne vlakke vierkant en flexibele huidkleurige pleister van 4,5x4,5 cm. Het geeft een constante hoeveelheid van oestrogeen en progestageen af. Dit voorkomt de eisprong, verdikt baarmoederhalsslijm, zodat sperma er bijna niet doorheen kan. Het maakt het slijmvlies ongeschikt voor innesteling van eicellen. Je plakt het op je bil, buik, bovenarm, schouderbladen of (onder)rug.
Voordeel: Het kan bijverschijnselen van de menstruatie, zoals hoofdpijn, helpen verminderen.
Nadeel: Het kan gebruikt worden tussen de 18 en 45 jaar en alleen als je lichter bent dan 90 kilo. Het moet goed vast blijven zitten, dit moet je steeds controleren. Je mag het niet met tape vastzetten, dan moet je een nieuwe opplakken. Je mag het niet op bovenbenen of borsten plakken en onder de pleister mag bijvoorbeeld geen make-up en crème zitten. Er kunnen plakrestjes op je huid blijven zitten. Je krijgt per keer drie pleisters via de huisarts en apotheek. Je moet dus om de maand een nieuw recept halen.
De prikpil met hormoon
Aan het begin van de menstruatie wordt progestageen in de bilspier gespoten. Het zorgt ervoor dat er geen eisprong plaats vindt en maakt je baarmoederslijmvlies minder toegankelijk voor zaadcellen en innesteling.
Voordeel: Je menstruatie houdt na een jaar meestal helemaal op, doordat progestageen het slijmvlies dun houdt.
Nadeel: Je moet na tien weken een volgende prik halen en daarna elke drie maanden een prik. In het eerste jaar heb je heel onregelmatig bloedverlies. Je kunt te maken hebben met gewichtstoename. Na het stoppen met de prikpil kan het vijftien maanden duren voordat je vruchtbaarheid zich helemaal herstelt.
Minder betrouwbare methodes
Ringwerpen
De ring is een buigzame, doorzichtige ring van 54 mm doorsnede. Het zorgt ervoor dat er geen eisprong plaats vindt en dat je niet zwanger raakt.
Voordeel: Deze breng je zelf eenvoudig in, in je vagina. Het geeft drie weken kleine hoeveelheden hormonen af.
Nadeel: Het is te verkrijgen via huisarts en daarna op herhaalrecept bij de apotheek. Je krijgt iedere keer drie ringen voor drie maanden mee en je moet ze in de koelkast bewaren.
Kosten: Voor drie ringen € 16,00 per drie maanden.
Nog tweemaal de borstvoeding methode
Borstvoeding 3-5 maanden: Ook hier wordt het hormoon GnRH aangemaakt, maar het is minder betrouwbaar dan dat je deze methode tot de vierde maand toepast.
Borstvoeding 5-6 maanden: Er is nu toch 16% kans op zwangerschap. Je kind moet ook borstvoeding willen en kunnen krijgen. In combinatie met bepaalde medicijnen werkt het niet.
Nadeel voor beiden is hetzelfde als bij borstvoeding bij 0-3 maanden.
Pessarium
Een pessarium wordt vaak in combinatie met een zaaddodende pasta gebruikt en zorgt ook voor een fysieke barrière tussen zaadcellen en eicel. Het pessarium is een voorbehoedsmiddel. Het is een rond rubber kapje (6-10 cm doorsnede) met een soepele metalen veer in de rand. Je schuift dit voor het vrijen in je vagina.
Voordeel: Je gebruikt een pessarium alleen als je het nodig hebt. Je kunt er mee stoppen als je weer zwanger wilt worden. Je hoeft een vrijpartij niet te onderbreken, omdat je het pessarium uren voor je gaat vrijen in kunt doen.
Nadeel: Het inbrengen moet nauwkeurig gebeuren en vergt wel wat oefening. De betrouwbaarheid is redelijk, maar pessaria zijn steeds moeilijker verkrijgbaar in Nederland.
Een alternatief is de femcap.
Minst betrouwbare methodes
Rubbers en andere poespas
Het vrouwencondoom, de FemCap, het condoom, zaaddodende middelen: in combinatie zijn ze vaak meer betrouwbaar dan wanneer je ze afzonderlijk gebruikt.
Pas op: een SOA!
Het vrouwencondoom zorgt ervoor dat de zaadcellen niet bij de eicel kunnen komen door een fysieke barrière.
Voordeel: Je kunt het indoen wanneer jij wilt, je hoeft je vrijpartij niet te onderbreken.
Nadeel: Er kan overdracht van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) plaatsvinden en ook lopen de kosten bij een aantal vrijpartijen aardig op. Ze kosten € 16,00 per stuk. Ook blijft het niet bij alle vrijstandjes goed zitten en kraakt het een beetje.
FemCap
De femCap of het portio-kapje is een voorbehoedsmiddel dat vergelijkbaar is met het pessarium. Het is een kapje dat je in je vagina brengt en over de baarmoedermond schuift. De zaadcellen kunnen hierdoor niet de baarmoeder inzwemmen.
Voordeel: De FemCap kan je zo bij een apotheek of drogist halen. Je hoeft dus niet eerst een recept van de huisarts te krijgen.
Nadeel: Hij kan maximaal 24 uur blijven zitten, daarna moet het verwijderd worden. De betrouwbaarheid is vergelijkbaar met het pessarium. Omdat je bij FemCap de vrijpartij moet onderbreken is deze methode minder betrouwbaar.
Condoom
Zorgt ervoor dat de zaadcellen niet bij de eicel kunnen komen door een fysieke barrière.
Voordeel: De overdracht van seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) kan voorkomen worden.
Nadeel: Er is altijd een klein risico dat condooms scheuren, lekken of afglijden. En sommige mensen zijn allergisch voor latex (latexallergie). Ook het omdoen van condooms vergt enige handigheid, dus je moet even van tevoren oefenen. Je hebt iets minder gevoeligheid in vergelijking met seks zonder condoom. Het omdoen van het condoom ziet men wel als een vervelende onderbreking van het seksspel.
Zaaddodende middelen
Contragel groen is een zaaddodend middel op melkzuurbasis, dat er voor zorgt dat de zaadcellen niet overleven. Dit wordt wel bij een pessarium of femcap gebruikt om de betrouwbaarheid te vergroten.
Stijgende temperaturen
Bij de temperatuurmethode weet je wanneer je eisprong is door elke ochtend je lichaamstemperatuur op te nemen. Na de eisprong stijgt je lichaamstemperatuur met 0,2 à 0,3 graden tot de volgende menstruatie. Vanaf de tweede dag nadat je temperatuur omhoog is gegaan, ben je volgens deze methode niet meer vruchtbaar, maar 100% zekerheid krijg je met deze methode niet.
Red light district
Op de microcomputer kleurt een lampje rood wanneer je vruchtbaar bent en niet moet vrijen. De computer meet dit aan de hand van het aantal hormonen in je urine.
Voordeel: Je hoeft niet zelf je vruchtbare periode uit te rekenen en je hoeft er niet voor langs de huisarts. Ook blijf je onverminderd vruchtbaar en het heeft geen invloed op je lichaam.
Nadeel: Deze methode is niet erg betrouwbaar en vrij duur. Je moet ook iedere dag op de computer kijken. Je mag een aantal dagen per maand niet vrijen.
Natural Family Planning
Symptotermaal methode is een methode waarbij de geslachtsgemeenschap alleen in de onvruchtbare periode van de vrouw plaatsvindt. Het is een complexe methode waarvoor je erg gedisciplineerd moet zijn.
Periodieke onthouding is een methode waarbij je geslachtsgemeenschap beperkt tot de onvruchtbare periode.
Cervixslijm methode is een methode waarbij je veranderingen in het slijm in de baarmoedermond observeert en daarmee de onvruchtbare periode bepaalt.
Coïtus interruptus voorkomt dat de zaadcellen in de vagina kunnen komen door de penis uit de vagina terug te trekken voor de zaadlozing: 'voor het zingen de kerk uit'.
Kalender methode berekent je vruchtbaarheid met behulp van een kalender.
Geen methode is nog altijd de minst betrouwbare methode. De kans dat je zwanger raakt is hier het grootst aanwezig.