Negen maanden vegetarisch

Voor en tijdens de zwangerschap is voeding heel belangrijk. Voedingsstoffen uit eten en drinken zorgen voor gezonde groei en ontwikkeling van de baby, en helpt de moeder gezond te houden. Deze keer een artikel voor zwangere vegetariërs. Wat is nodig voor een gezonde zwangerschap als je vegetarisch eet?

Ieder mens heeft zijn eigen eetgewoontes en zal op verschillende manieren aan voldoende voedingsstoffen kunnen komen. Iemand die vegetarisch eet, zal moeten opletten bepaalde voedingsstoffen niet mis te lopen.
Je hebt verschillende vormen van vegetarisch eten. Een veel voorkomende vorm is de lacto-ovo vegetariër. Deze groep vegetariërs eet geen producten van gedode dieren, zoals vlees, vis, en ook geen producten zoals gelatine (van huid of beenderen), maar wel eieren en kaas (met kalfsstremsel).
Mensen die geen vlees, vis en dierlijke producten (zoals zuivel, eieren en honing) eten en ook geen dierlijke producten, zoals leer en wol, gebruiken worden veganisten genoemd. Wij spraken met Irma de Witt Hamer, diëtist, over de mogelijke gevolgen voor mensen die vegetarisch eten en de invloed op de zwangerschap.

De diëtist
'Voedingsadvies bij overgewicht', zegt Irma, 'daar denken de meeste mensen direct aan bij een diëtist. Maar ook als je op medische indicatie wordt verwezen, bijvoorbeeld vanwege diabetes, hoge bloeddruk, sondevoeding of zelfs vanwege een laag gewicht kom je bij een diëtist terecht. Ook zwangeren komen regelmatig in mijn praktijk, voor een advies op maat of wanneer ze door de verloskundige of gynaecoloog worden verwezen, bijvoorbeeld bij een hoge bloeddruk. De zwangere vrouw die al langer vegetarisch eet zie ik niet zo heel vaak. Dat is over het algemeen een goed geïnformeerde groep die al heel bewust eet.'
'Is iemand vlak voor zijn zwangerschap vegetarisch gaan eten, dan kan informatie of begeleiding over hoe ze een goed eetpatroon moet oppakken nuttig zijn', zegt Irma. 'Vaak laat ik ze van een hele week opschrijven wat ze hebben gegeten en gedronken. Dan berekenen we wat ze aan de nodige voedingsstoffen heeft binnen gekregen.'

Levenswijze
'Of vegetarisch en zwanger samengaan? Het is niet handig om vegetariër te worden op het moment dat je zwanger bent. Het is een levenswijze. Je moet je in ieder geval goed inlezen en het met thuis afstemmen. Wat zijn de wensen van je gezin? Neem je je kinderen hierin ook mee?'
'Eten voor twee, dat is niet nodig. Wel heeft je kindje extra voedingsstoffen nodig.' Irma somt op: 'bijvoorbeeld eiwitten, onverzadigde vetten, ijzer. Deze voedingsstoffen zitten in vlees en vis.'
'Gebruik je geen dierlijke producten, omdat je vegetariër of veganist bent, dan is er een grotere kans op een tekort aan vitamine B12. Dit zie je vooral bij veganisten die langer dan drie jaar gestopt zijn met eten van dierlijke producten.'

Een voorbeeld
'Lacto-ovo-vegetariërs gebruiken wel zuivelproducten en eieren en krijgen in principe voldoende B-12 binnen. Naast zuivel als melk en kwark, kunnen zij denken aan sojamelk met toegevoegd vitamine B12.'
Irma: 'Heeft iemand een tekort aan deze vitamine dan kan door de huisarts getest worden hoeveel het tekort betreft. Is er echt een te lage hoeveelheid, dan kan met supplementen of een injectie via de huisarts de voorraad worden aangevuld. Maar gelukkig is ons lichaam heel zuinig met vitamine B12.'

Vervangers
'Er zijn veel producten die als vervanging kunnen dienen en toch de nodige energie en voedingsstoffen geven. Er zijn voldoende bronnen om alternatieven te vinden, het is dan een kwestie van opletten.'
'Noten, humus, pasta van kikkererwten zijn bijvoorbeeld vervangers. Het gaat ook om de recepten die een gevarieerde maaltijd vormen, energie geven voor moeder en ook de calorieën en de juiste voedingsstoffen aan de baby geeft.'
Irma vervolgt: 'IJzer zit in dierlijke producten, zoals melk, melkproducten, vlees, vleeswaren, vis en eieren. Dit mineraal zit in volkorenproducten zoals brood, volkorengranen zoals bijvoorbeeld volkorenboekweit, maar ook in peulvruchten, groene groenten en noten en zaden.
Onverzadigde vetten zitten in vis, maar ook daarin zijn diverse goede variaties mogelijk, zoals walnoten, lijnzaad en avocado.'

Calorieën per dag
'Een gezonde vrouw heeft per dag tussen 1800 en 2000 calorieën nodig', noemt Irma. 'Voor veel mensen is dit prima, voor anderen is dit teveel. Wat je nodig hebt is toch heel persoonlijk en afhankelijk van je beweging en dagelijkse ritme. Heb je een intensief beroep of een kantoorbaan? Maak je een lunchwandeling?'
'In het eerste trimester, de eerste twaalf weken zijn voedingsstoffen als foliumzuur en omega-3-vetten belangrijk, de hersenen maken dan een grote ontwikkeling door. In het tweede en derde trimester heb je, mits je geen overgewicht hebt, 250 calorieën extra per dag nodig. Je kindje groeit dan, er vindt botvorming plaats. Calcium wordt ook dan belangrijker, wanneer geen melk gedronken wordt kan gedacht worden aan groene bladgroenten, broccoli, noten en peulvruchten.'

Het advies
'Het liefst voor je zwangerschap, als je besluit voor een kindje te gaan, is het verstandig al optimaal op je eten te letten, of je nu vegetarisch of niet-vegetarisch bent. En ook de vader is daarbij belangrijk. Hoe gezonder er gegeten wordt, met volledige nodige voedingsstoffen, dan verloopt de conceptie beter. De staat van zaad en eicellen is beter. Meer informatie kun je ook krijgen in het preconceptie spreekuur bij de verloskundige. Een voedingsadvies geven verloskundigen ook, een diëtist kan daarbij maatwerk leveren. Ook als het gaat om verbetering door voeding bij zwangerschapskwaaltjes.'
'Ben je onverwacht zwanger, dan hoef je je niet direct zorgen te maken', benadrukt Irma. 'Je kunt alsnog letten op algemene dingen, zoals foliumzuur nemen en een volledige aanvulling van mineralen en vitaminen met een vitaminepreparaat speciaal voor zwangeren. Twijfel je of je de juiste voedingsstoffen binnenkrijgt, dan kun je contact opnemen met een diëtist.'

Vitamine B12
Vitamine B12 zorgt voor de aanmaak van rode bloedcellen en voor een goede werking van het zenuwstelsel. Een tekort aan vitamine B12 leidt tot een vorm van bloedarmoede. Ook kan het tekort neurologische gevolgen hebben, zoals tintelingen in de vingers, geheugenverlies, coördinatiestoornissen of ataxie en spierzwakte in de benen.